IS BIOMASSA WEL ÉCHT DUURZAAM? DE FEITEN OP EEN RIJ

Volgens de Europese richtlijn voor hernieuwbare energie (Richtlijn 2001/77/EG) is biomassa: 

“De biologisch afbreekbare fractie van producten, afvalstoffen en residuen van de landbouw (met inbegrip van plantaardige en dierlijke stoffen), de bosbouw en aanverwante bedrijfstakken, alsmede de biologisch afbreekbare fractie van industrieel en huishoudelijk afval.”

In de praktijk betekent dit dat hout, snoeiafval en andere reststromen gebruikt mogen worden voor energieopwekking. Dat klinkt logisch: het is hernieuwbaar en groeit opnieuw aan. Maar dat is niet het hele verhaal.

DE VALKUIL VAN BIOMASSA

Biomassa kan bestaan uit veel stoffen, maar vaak wordt gebruik gemaakt van hout. Dat is duurzaam, zo is de gedachte, want het is hernieuwbaar. Al in 1997 rekende het verdrag van Kyoto het verbranden van hout CO₂-neutraal, mits er nieuwe bomen worden geplant om de uitstoot te compenseren. En zo werd biomassa, vooral houtverbranding, een belangrijk instrument in het Energieakkoord van 2013 om met bijstook de duurzaamheidsdoelstellingen te halen. In 2017 wordt circa 10% van de opgewekte energie als duurzaam aangemerkt en kwam zelfs 58% van de zogenaamd duurzame energie in Nederland uit biomassa (CBS). Maar… is dat wel terecht?

Wat je moet weten over biomassa en CO2-uitstoot

• Een boom met enige omvang kan 21,77 kg tot 31,5 kg CO2 per jaar opnemen. Dit betekent dat een volwassen boom (50 jaar oud) tot wel 1.000 kg CO₂ kan opnemen. Uiteraard is dit afhankelijk van het boomtype en het beheer van de bossen. (co2emissiefactoren)

   

• In één kubieke meter vurenhout zit 1.245 kg CO2 opgeslagen (opslagco2inhout).

• De CO₂-uitstoot van aardgas is 56,7 kg per GigaJoule. Voor biomassa: 110 kg per GigaJoule (RVO).

Dat roept vragen op. Want hoewel hout bij verbranding geen fossiele brandstof is, komt er wel degelijk veel CO₂ vrij; méér zelfs dan bij aardgas. En de hergroei van bomen kost tijd. Kostbare tijd, als we nú willen ingrijpen op klimaatverandering.

WANNEER IS BIOMASSA WÉL EEN GOEDE KEUZE?

Het goede nieuws: er zijn vormen van biomassa die wel degelijk zinvol en duurzaam zijn. Bijvoorbeeld als we lokaal snoeiafval gebruiken, restmateriaal dat door het verrottingsproces toch zou vergaan en CO₂ uitstoten. Dezelfde CO₂ komt vrij bij verbranding daarvan en kan dus een verstandige keuze zijn. 

Maar het grootschalig kappen van bomen om er pellets van te maken voor verbranding is een ander verhaal. Uit onderzoek van de Universiteit Utrecht blijkt dat: 

• Pellets van snoeiafval binnen 6 jaar klimaatwinst opleveren.
• Pellets van verse houtkap soms pas na 21 jaar, of zelfs langer, afhankelijk van bosbeheer.
  

En dat is precies het punt: we hebben die tijd eigenlijk niet. De wereldwijde CO₂-uitstoot stijgt nog steeds. In zo’n situatie kunnen we het ons eigenlijk niet veroorloven om keuzes te maken die pas over decennia mogelijk klimaatwinst opleveren.

Stel dat we voor elke gekapte boom direct een nieuwe planten. Dan lijkt de CO₂-balans op termijn misschien neutraal. Maar zo werkt het helaas niet. Een jonge boom bevat veel minder CO₂ dan een boom van tientallen jaren oud. Het duurt dus decennia voordat de CO₂-opslag van die nieuwe boom gelijk is aan wat we door verbranding hebben uitgestoten. En juist in die tussentijd stapelt de CO₂ zich verder op in de atmosfeer. Terwijl we eigenlijk zo snel mogelijk naar een lager CO₂-niveau moeten.

Tel daar nog bij op dat een flink deel van deze biomassa uit grootschalige houtkap in Amerika en Canada komt, en het plaatje wordt nog complexer.

DUURZAAM VERSTAND = VOORUIT DURVEN DENKEN

Daarom is het waardevol om jezelf af te vragen: helpt deze oplossing ons nu écht verder? Als je eerder hebt gekozen voor biomassa op basis van de toen geldende inzichten: begrijpelijk. Je volgde de regels, vertrouwde op beleidsrichtlijnen, en deed wat toen als duurzaam gold. Maar nu we meer weten, mogen we ook nieuwe keuzes maken. Dat ís verduurzaming: een continu leerproces.

Laten we dus vooral ons gezonde verstand blijven gebruiken. Als bomen CO₂ opnemen en bossen essentieel zijn voor onze planeet, is het logisch om daar zuinig op te zijn. En als een techniek niet bijdraagt aan échte uitstootreductie, is het nodig om op zoek te gaan naar beter.

Overweeg je om biomassa als warmtebron in te zetten in een project? Neem dan gerust even contact met ons op. We denken graag met je mee over de best passende en écht duurzame oplossing.